Kennisbank
De coronacrisis houdt ons land in zijn greep en dit heeft impact op iedereen. Ok, we know that. Maar hoe bescherm je jezelf zo goed mogelijk tegen dit virus? Wij vroegen Madhuri Hoeba om advies. Madhuri is hartcoherentie specialist, bedrijfstrainer en oprichter van training- en developmentbureau SUCSEE. SUCSEE zet zich in voor een gezonde, gelukkige en duurzaam inzetbare maatschappij. Als iemand weet hoe je met die intense corona-stress moet dealen, is Madhuri het wel: " T he holy grail in deze onvoorspelbare tijd? Zorgen voor je lijf."
In de ban van angst en onzekerheid
Het steeds verder verspreidende coronavirus brengt angst en onzekerheid met zich mee. Het aantal besmettingen en sterfgevallen nemen dagelijks toe, net als de maatregelen. Restaurants en scholen sluiten de deuren en we blijven massaal thuis. We worden overrompeld door onzekerheid. Wat gaat er gebeuren? Staat mijn baan op het spel? Is het nog wel veilig om boodschappen te gaan doen? Tel hier 100 maal verdoemde ‘wat als…’ scenario’s bij op en de paniek is compleet. Dit uit zich bijvoorbeeld ook in hamstergedrag. Het oeroude overlevingsinstinct neemt het rationele denken even compleet over. Want eh… die tien potten bruine bonen, pastasaus en twintig pakjes paracetamol in de voorraadkast betekenen een grotere overlevingskans in de strijd tegen het onbekende, zo vertellen we onszelf. Om nog maar te zwijgen over het aantal rollen wc-papier.
Langdurige stress is een no go
Veel mensen verkeren momenteel in stressvolle situaties. We hebben zorgen over school, werk, de toekomst en de gezondheid van onszelf en de mensen die we lief hebben. Hoewel stress enorm nuttig kan zijn is het – juist nu – zo verdomd belangrijk om de grens tussen goed en slecht te bewaken. We weten immers niet hoelang de huidige situatie zal voortduren en wat ons te wachten staat.
Maar wat is het nou eigenlijk, ‘stress’? Eenvoudig gezegd is stress een fysieke reactie die ons helpt overleven. Wanneer we met fysieke of mentale stress worden geconfronteerd, schakelt het lichaam over naar een vecht- of vluchtmodus. De alarmbellen in je lichaam beginnen te loeien en er ontstaat een soort domino-effect aan lichamelijke reacties. Het lichaam maakt onder andere adrenaline aan waardoor de bloeddruk stijgt, de hartslag en ademhaling versnellen en de spijsvertering vertraagt. Dit is nodig zodat het lichaam direct kan handelen in een noodsituatie. In een levensbedreigende situatie zullen we bijvoorbeeld ook nooit honger hebben of moeten plassen, mega nuttig systeem dus!
Echter, bij aanhoudende stresssituaties maakt de bijnierschors cortisol aan. De aanmaak van cortisol heeft een weerslag op het immuunsysteem. In een noodsituatie is overleven namelijk belangrijker dan het bestrijden van ziektekiemen. Blootgesteld worden aan langdurige stress zorgt dus voor een verminderde weerstand en een kwetsbaar immuunsysteem. En laat dit nou net het allerbelangrijkste zijn in het gevecht tegen het coronavirus.
Zo vermijd je stress rondom het coronavirus
- Maak jij je veel zorgen over het coronavirus? Zorg dan dat je maximaal één keer per dag het nieuws checkt, niet vaker. Zo behoud je wat rust.
- Zet mensen die paniek ervaren rondom het virus ook even on hold. Geef aan dat jij probeert je rust te bewaren en even geen zin hebt om de zoveelste theorie over de herkomst van het virus te bespreken.
- Focus je op dingen die jou rust geven. Lees een fijn boek, ga puzzelen, tekenen, schilderen of wandelen. Alles kan!
Dus: maak van herstel een prioriteit
We worden dagelijks geconfronteerd met uitdagingen die een stressreactie veroorzaken. Dat is helemaal oké zolang het lichaam hiervan kan herstellen. Neem dus voldoende de tijd om te ontspannen en uit te rusten. Want echt, dit is een noodzaak, geen luxe.
Belangrijk is dus om regelmatig én gezond te eten, voldoende te bewegen en voldoende rust te pakken. Vergeet dat hamsteren en boost je immuunsysteem met zoveel mogelijk verse en voedzame producten en neem dat ‘thuis komen te zitten’ vanwege de corona-quarantaine niet al te letterlijk. Uiteraard is het belangrijk om bij andere mensen uit te buurt te blijven, maar je moet wel blijven bewegen. Moet je een belletje plegen? Doe dit dan bijvoorbeeld al wandelend door het huis of doe overdag wat oefeningen.
Let er wel op dat je intensieve work-outs in de avond vermijdt. Deze zorgen ervoor dat jij tijdens je slaap - kort erna - niet goed kunt herstellen. Hetzelfde effect hebben een kopje koffie laat op de dag, of een glaasje alcohol voor je gaat slapen. Zorg verder ook voor een regelmatig slaapritme en zo min mogelijk stoorzenders tijdens de nachtrust.
Zo zorg je dat je fit en vitaal blijft
- Werk je thuis? Neem alsnog voldoende pauze (en ga dus even weg bij je computer).
- Beweeg wanneer je kan. Voer al wandelend een telefoongesprek of ga in je pauze een blokje om.
- Kies voor vers en voedzaam eten (en dus niet de producten die nu zoveel gehamsterd worden).
- Sport overdag, maar liever niet te laat in de avond.
- Maak tijd om te herstellen en zorg dat je dan ook echt kunt ontspannen.
Kortom: een goed functionerend immuunsysteem vraagt om zorg en aandacht. Door je eigen gezondheid een prominente plek op je prioriteitenlijst te geven, en er daadwerkelijk mee aan de slag te gaan, verhoog je je weerbaarheid tegen ziekteverwekkers en andere gezondheidsproblemen. Corona quarantaine of niet: de enige plek waar je het uiteindelijk écht altijd mee zal moeten doen is je eigen lijf.
Wij treffen regelmatig organisaties die het met verscheidene investeringen en ambitieuze doelstellingen is gelukt tot prachtproducten te komen. De keerzijde hiervan was echter de verloren aandacht voor het menselijke kapitaal. Het resultaat? Inefficiëntie, ontevredenheid, een hoge werkdruk, werknemers ziek op de bank en een hoog personeelsverloop. Een vitaliteitsbeleid bleek eerder geen prioriteit.
Vitaliteit
We hebben er allemaal eerder van gehoord: ‘vitaliteit’, maar wat is het? Volgens de Van Dale Hedendaags Nederlands gaat vitaliteit over levenskracht en levensenergie. Desalniettemin valt in de dagelijkse praktijk op dat er geen eenduidige definiëring is. Waar de een vitaliteit associeert met leeftijd en gezondheid is vitaliteit voor de ander meer een gevoel. Overigens denkt men bij een vitale organisatie vaak al snel aan een financieel gezonde organisatie. Hoewel de financiële gezondheid voor elke organisatie van belang is, behelst een vitale organisatie veel meer dan dat.
Een vitale organisatie speelt adequaat in op veranderingen en zorgt voor synergie tussen diverse organisatorische disciplines. Niet alleen de gezondheid van werknemers doet ertoe, ook leiderschap, innovatie, structuur en de organisatiecultuur zijn onder meer speerpunten voor het welslagen van vitaliteitsmanagement. Daarnaast spelen ook externe omstandigheden een prominente rol, bijvoorbeeld vanwege hogere pensioenleeftijden. Dit maakt wendbaarheid voor vitale organisaties van onmiskenbaar belang.
Vitaal leiderschap
Inmiddels is duidelijk dat het borgen van vitaliteit vraagt om een integrale benadering. In individuele vitaliteitsprogramma’s word het belang van leidinggevenden wel eens vergeten. Een gemiste kans. De stijl van leidinggeven heeft namelijk een grote invloed op de vitaliteit van medewerkers. Medewerkers zijn bijvoorbeeld beter in staat om te gaan met tegenslagen als zij op de juiste manier worden aangestuurd. Daarnaast is het belangrijk dat leidinggevenden contact maken met medewerkers, écht contact. Hierdoor ontstaat er een milieu waarin thema’s als leefstijl, geluk, verlangen en angsten veilig besproken kunnen worden. Bovendien is transparantie noodzakelijk om energielekken in de organisatie op tijd te signaleren. Dit vraagt om aandacht en – niet te vergeten – vitale leiders.
Drie tips voor leidinggevenden
1. Begin bij jezelf
First things first. Een belangrijke voorwaarde voor vitaal leiderschap zijn vitale leiders. Regelmatig raak ik in gesprek met leidinggevenden die op zoek zijn naar zogenaamde ‘quick fixes’. De vraag luidt dan wat zij concreet moeten doen om de vitaliteit van medewerkers te vergroten. Begin bij jezelf, luidt mijn boodschap. Energie is besmettelijk. Helaas gaat dit ook op voor negatieve energie. Een uitgeputte leider straalt dit ook uit naar het team. Het is daarom belangrijk om ook aandacht te besteden aan je eigen vitaliteit. Hoe kun je zelf vitaler worden? Waar put jij levenskracht en energie uit? Door hierbij stil te staan en door zelf te ervaren wat vitaliteit oplevert, kun je dit ook gemakkelijker overdragen aan collega’s. Hoe zit het verder met je eigen werk-privé balans? En in hoeverre neem je de verantwoordelijkheid als rolmodel? Maak je regelmatig overuren en is het voor jou gebruikelijk om in de avond nog wat mails rond te sturen? Neem de tijd om ook bewust te worden van de keuzes de je maakt en waarom. Sta jezelf toe te ontdekken en onderzoeken wat er nog te winnen is.
2. Communiceer
Dat de digitalisering toeneemt is ook in veel organisaties zichtbaar. Het Nieuwe Werken is niet meer weg te denken en werken vanuit huis is voor veel organisaties allang geen uitzondering meer. Het nadeel hiervan is echter dat het risico bestaat dat het contact met medewerkers onpersoonlijker wordt. Geen babbeltjes bij het koffieautomaat en er is geen sociale controle. Terwijl het juist nu belangrijker dan ooit is om in contact te blijven met elkaar. Zoals reeds benoemd zijn transparantie en een veilig milieu essentieel om mogelijke energielekken in de organisatie te signaleren. Durf het gesprek aan te gaan met medewerkers en collega’s. Een goed gesprek van mens tot mens. We zijn namelijk veel meer dan alleen de rollen die we hebben. Kom erachter wat er speelt, zonder oordeel en vanuit oprechte interesse. Merk je een vermoeide collega op? Vraag ernaar. Pas als je weet waar het knelt kun je zoeken naar passende oplossingen. Zorg voor betrokkenheid, dit draagt bij aan meer energie en motivatie bij medewerkers en op de langere termijn zelfs voor meer loyaliteit en bevlogenheid. Gezien en gehoord worden is een basale behoefte, door aandacht ontstaat verbondenheid en onderling begrip. Daarnaast ontdek je talenten, kwaliteiten en krijg je de kans om erachter te komen wat medewerkers willen, hoe zij de toekomst zien en hoe je als organisatie kan meebewegen.
3. Creëer bewustzijn
Geen vitale medewerkers is geen vitale organisatie. Punt. Maar hoe krijg je medewerkers betrokken als je als organisatie aan de slag gaat met vitaliteit? Vitaliteit opleggen vanuit de top werkt namelijk niet. Zorg daarom voor draagvlak bij medewerkers. Wat is de betekenis van vitaliteit voor hen en waar staan medewerkers op dit moment? Geef medewerkers ruimte om mee te denken en zich betrokken en verantwoordelijk te voelen.
Besteed daarnaast ook aandacht aan het creëren van bewustzijn. De meeste mensen weten dat bewegen gezond is en roken niet, maar over veel andere thema’s bestaat onwetendheid. De ademhaling, slaap, stress en zo verder. Vaak zijn mensen zich niet bewust van hun gezondheid. Het is in dat geval lastig om hier een goed gesprek over aan te gaan met het doel pijnpunten bloot te leggen. Als medewerkers concrete inzichten krijgen over hun eigen gezondheid dan zorgt dit voor intrinsieke motivatie om aan de slag te gaan met verbetermogelijkheden. Onderzoek als leidinggevende wat hiervoor nodig is en raadpleeg eventueel ondersteuning van experts.
Vitaliteit als onderdeel van de organisatiestrategie
Het integreren van een vitaliteitsbeleid heeft als uiteindelijke doel het functioneren van medewerkers en de organisatie als totaal positief te beïnvloeden. Vitale medewerkers presteren beter, zijn fitter en zorgen voor betere resultaten. Maar vitaliteit levert meer op:
- Minder (ziekte)verzuim
- Kostenbesparing
- Betrokkenheid
- Beter in kunnen spelen op personeelsverloop
- Meer energie, motivatie en plezier
- Positieve werksfeer
- Beter imago
Vitaliteit als onlosmakelijk onderdeel van de organisatiestrategie is eerder noodzaak dan luxe.
